ฝังเข็มรักษาโรค"ลำไส้แปรปรวน"

"โรคลำไส้แปรปรวน" คืออะไร

โรคลำไส้แปรปรวน หรือนิยมเรียกว่าโรค IBS ย่อมาจากคำว่า Irritable Bowel Syndrome เป็นกลุ่มอาการความผิดปกติในการทำงานของลำไส้ ซึ่งเกี่ยวข้องกับการย่อยอาหารและการขับถ่ายอุจจาระ มีอาการสำคัญคือ ปวดมวนท้อง, ท้องเสียหรือสลับท้องผูก, ท้องอืดท้องเฟ้อ

ลักษณะพิเศษของผู้ป่วยโรคลำไส้แปรปรวนคือ อาการปวดมวนท้องมักจะไม่รุนแรง ปวดมวนเป็นพักๆ ปวดเหมือนอยากถ่ายอุจจาระ เมื่อไปถ่ายก็จะทุเลาหรือหายไปได้ อาการท้องเสีย มักจะถ่ายเป็นอุจจาระเหลวๆ หรือเป็นก้อนเรียว แต่ไม่เป็นน้ำปริมาณมากๆเหมือนโรคอุจจาระร่วง บางรายจะมีอาการท้องเสียสลับกับท้องผูก อาการท้องอืดเฟ้อก็ไม่ค่อยรุนแรงเช่นกัน ผู้ป่วยมักจะรับประทานอาหารได้ตามปกติ แต่หลังจากรับประทานอาหารไปแล้วสักพัก จะรู้สึกมวนท้อง อยากถ่ายอุจจาระ เมื่อไปถ่ายอุจจาระอาจถ่ายออกมาเพียงเล็กน้อย อาการเหล่านี้มักเกิดหลังรับประทานอาหารแทบทุกมื้อ บางรายจะมีอาการในขณะที่กำลังเครียดกังวลหรือตื่นเต้น เช่น ตอนเช้าขณะรีบไปทำงาน, ก่อนเข้าห้องสอบ, ก่อนพูดบนเวทีต่อหน้าสาธารณะ เป็นต้น ผู้ป่วยส่วนหนึ่งจึงเกิดความกังวลต่อความรู้สึกอยากถ่ายอุจจาระหลังรับประทานอาหารอยู่ตลอดเวลา จนไม่กล้าออกไปรับประทานอาหารนอกบ้าน

สาเหตุของโรคลำไส้แปรปรวนยังไม่เป็นที่ทราบแน่ชัด สันนิษฐานว่า อาจเกี่ยวข้องกับความเครียดกังวลเป็นเวลายาวนาน ทำให้ระบบประสาทอัตโนมัติที่ควบคุมการทำงานของลำไส้เกิดความแปรปรวน จึงทำให้การเคลื่อนไหวของลำไส้เกิดความผิดปกติขึ้น

การวินิจฉัยโรคลำไส้แปรปรวน อาจจำเป็นต้องมีการตรวจพิเศษหลายด้าน เพื่อตัดปัจจัยอื่นๆที่อาจเป็นสาเหตุออกไปให้หมดเสียก่อน เช่น การติดเชื้อ, เนื้องอกมะเร็ง, ลำไส้อักเสบเรื้อรัง เป็นต้น

การรักษาโรคลำไส้แปรปรวนในทางการแพทย์แผนปัจจุบัน ส่วนใหญ่แล้วจะเป็นการให้ยารักษาตามอาการเช่น ยาช่วยย่อย, ยาลดกรดกระเพาะอาหาร,ยาระบาย,ยาระงับท้องเสีย, ยาลดอาการหดเกร็งลำไส้,ยาคลายความวิตกกังวล ร่วมไปกับการดูแลด้านอาหารและโภชนาการ

วิธีการฝังเข็มรักษา"โรคลำไส้แปรปรวน"

ตั้งแต่สมัยโบราณ แพทย์จีนก็รู้จักใช้การฝังเข็มรักษาความผิดปกติต่างๆของระบบทางเดินอาหารมาแล้ว เช่น ปวดท้อง,อาหารไม่ย่อย, ท้องเสีย,ท้องผูก,คลื่นไส้อาเจียน ในปัจจุบัน แพทย์เวชกรรมฝังเข็มสมัยใหม่จึงได้ทดลองนำเอาวิธีการฝังเข็มมาทดลองรักษาโรคลำไส้แปรปรวน และพบว่า การฝังเข็มมีฤทธิ์รักษาโรคนี้ได้เช่นกัน

ในการรักษา แพทย์จะใช้เข็มเล็กๆปักตามตำแหน่งจุดฝังเข็มบริเวณศีรษะ แขนขาและลำตัว จากนั้นให้ผู้ป่วยนอนผ่อนคลายสงบนิ่งๆ แล้วกระตุ้นด้วยเครื่องกระตุ้นไฟฟ้า นานประมาณ 20-30 นาที โดยทั่วไปจะทำการรักษาสัปดาห์ละ 1-2 ครั้ง ติดต่อกันประมาณ 10 ครั้งก็มักจะเห็นผลการรักษาได้ ในรายที่เป็นเรื้อรังมานาน อาจรักษาร่วมไปกับการใช้ยาและการควบคุมอาหารตามแนวทางการแพทย์แผนปัจจุบัน เมื่ออาการดีขึ้น จึงค่อยๆหยุดการใช้ยาลงไปได้

ผลการตอบสนองต่อการฝังเข็มนั้นจะมีลักษณะค่อยๆปรากฏ กล่าวคือ

ในรายที่เป็นแบบท้องเสีย ผู้ป่วยจะมีความรู้สึกอยากถ่ายอุจจาระน้อยลง ปวดมวนท้องไม่รุนแรง สามารถกลั้นการถ่ายอุจจาระเอาไว้ ความถี่ของการเข้าห้องน้ำในแต่ละวันจะลดลง ผู้ป่วยจะคลายความกังวล สามารถนอนหลับได้ดีขึ้นด้วย ส่วนในรายที่เป็นแบบท้องผูก ผู้ป่วยก็จะมีความรู้สึกอยากถ่ายอุจจาระมากขึ้น การเบ่งขับถ่ายอุจจาระจะง่ายขึ้นกว่าเดิม เป็นต้น เป็นที่สังเกตว่า ผลการรักษาผู้ป่วยลำไส้แปรปรวนแบบท้องเสีย จะเห็นผลได้เร็วกว่าแบบท้องผูก

ตัวอย่างการฝังเข็มรักษาผู้ป่วยโรคลำไส้แปรปรวน

การฝังเข็มรักษาโรคลำไส้แปรปรวนได้อย่างไร?

เมื่อปักเข็มและกระตุ้นตามจุดฝังเข็มบนร่างกาย อันได้แก่จุดศีรษะ,ลำตัวและแขนขา จะเป็นการกระตุ้นเซลล์ต่างๆในชั้นผิวหนังและกล้ามเนื้อให้มีการสร้างและหลั่งสารชีวเคมีชนิดต่างๆออกมา แล้วส่งผ่านกระแสเลือดขึ้นไปยังสมองและอวัยวะต่างๆ นอกจากนี้การฝังเข็มยังกระตุ้นให่้เกิดสัญญาณประสาท ส่งผ่านไขสันหลังขึ้นไปยังสมอง จากนั้นร่วมกันออกฤทธิ์กระตุ้นสมอง ทำให้มีการหลั่งฮอร์โมนและสารชีวเคมีออกมาหลายชนิด พร้อมทั้งปรับการทำงานของระบบประสาทอัตโนมัติอันประกอบด้วยประสาทซิมพาเตติคและประสาทวากัสที่ส่งย้อนลงมายังระบบทางเดินอาหาร โดยทำให้เกิดฤทธิ์หลายด้าน อันได้แก่

ลักษณะพิเศษของการฝังเข็มรักษาโรคลำไส้แปรปรวน

ดังนั้นเราจึงสามารถเห็นผลการรักษาที่ผู้ป่วยจะมีอาการดีขึ้นในหลายๆด้านไปพร้อมๆกันเช่น ปวดมวนท้องน้อยลง ท้องอืดน้อยลง ทานอาหารได้มากขึ้น ถ่ายอุจจาระดีขึ้น และนอนหลับดีขึ้น เป็นต้น

จากการที่ฤทธิ์รักษาของการฝังเข็มมีลักษณะกว้างขวางนี้เอง จึงสามารถนำไปใช้รักษาโรคระบบทางเดินอาหารอื่นๆที่มีความผิดปกติคล้ายๆกันได้อีกด้วย ดังเช่น